نگاه مردم به روحانیت و طلاب نگاه ویژه ای است و سبب شده است تا محدودیت هایی را برای طلبه بوجود آورد.

محدودیت های اجتماعی

همانطور که بیان شد، طلبگی، زندگی و مشی خاص خود را می طلبد. البته طلبگی را نباید شغل بدانیم، بلکه رسالتی است که باید ادا شود، اما به هر حال مانند بسیاری از مشاغل، شرایط خاص خود را دارد.

نگاه مردم به روحانیت و طلاب نگاه ویژه ای است و سبب شده است تا محدودیت هایی را برای طلبه بوجود آورد.

مردم، روحانی و طلبه را شخصی دینی می دانند که گویی نماد دین است و او را آیینه تمام نمای دین می دانند. او را به عنوان فردی که در حوزه درس خوانده و تقوای الهی را رعایت کرده است، الگوی خویش قرار می دهند. خود را با وی تطبیق می دهند، چرا که وی معیار تدین است.

این نوع نگاه، تا حدی، حتی می تواند موجب ترقی طلبه باشد. اما از زاویه ای دیگر محدودیت هایی را ایجاد می کند. ممکن است بعضی کارها از نظر شرعی مشکلی نداشته باشند اما با توجه به جایگاه طلبه و روحانی این کار نباید انجام شود.

البته لازم به ذکر است بعضی این نگاه را به یک نگاه تنگ نظرانه تبدیل می کنند و حتی حضور یک طلبه و روحانی را در جامعه مانند مردم عادی نمی پذیرند.

این محدودیت اگر از شخص طلبه به خانواده اش سرایت نمی کرد مشکلی نبود، اما مشکلات وقتی پدید می آیند که این محدودیت ها شامل خانواده طلبه هم می شود.

برخی، همان انتظاراتی که از طلبه دارند را از همسر او نیز دارند. البته تا حدی صحیح است، چرا که همسر طلبه اولین فردی است که تاثیرپذیری از وی دارد و مردم انتظار دیدن آن تاثیر را دارند. اما این محدودیت ها سبب شده است تا دخترانی که خواستگار طلبه دارند، با تردید مواجه شوند که آیا تحمل این محدودیت ها را دارند یا خیر؟

رفتن به پارک، سینما، رستوران ، مسافرت ، استفاده از ماشین های شخصی مطلوب و شرکت در مهمانی ها و عروسی ها و … همه از چیزهایی است که مردم و به خصوص دختران جوان دوست دارند داشته باشند، اما محدودیت های ناشی از طلبگی ممکن است با بعضی از این ها همخوانی نداشته باشد و همین امر، دختران را نگران کرده است.

فارغ از اینکه این نگرانی قابل رفع است، باید بدانیم نگرانی چندان بی موردی هم نیست. متاسفانه مردم ما با روحانیت همزاد پنداری نکرده و آن را تافته ای جدا بافته می شمرند.

به او به دید یک انسان غیر معمولی نگاه می کنند، به این معنا که او حق ندارد مانند افراد دیگر جامعه زندگی کند و باید زندگی و منش خاصی داشته باشد.

در حالی که مردم باید بدانند طلبه ها نیز به عنوان یکی از افراد جامعه هستند که حق طبیعی دارند از امکانات اطراف خود استفاده کنند. طلبه نیز می تواند با همسر خود به پارک و سینما برود و در خیابان قدم بزند. البته بعضی از کارها است که به ظاهر برای تک تک افراد جامعه و همچنین طلاب جایز است، اما وقتی دقیق تر بنگریم شاید برای طلاب به نوعی ممنوع باشد.

به عنوان مثال، داشتن ماشین شخصی برای همه افراد جامعه جایز است، اما وقتی طلبه ای با لباس روحانیت سوار ماشینی شود که با قیمتش می توان جهیزیه چند دختر را تهیه نمود، آیا مردم عادی جامعه حق ندارند قضاوت بد کنند؟ آیا داشتن چنین ماشینی برای طلبه که مردم وی را نماد دین می دانند و ساده زیستی و تقوی را از خصوصیات متدینان و طلاب می شمارند، جایز است؟

از این قبیل کارها بسیارند که در ظاهر و در ابتدای امر شاید امری جایز باشد، اما با دقت که می نگریم قابل تامل است.

شاید فرمایش حضرت صادق - علیه السلام - به یکی از اصحاب نزدیک خود به این مطلب اشاره داشته باشد؛ که فرمودند: “الحَسَنُ مِن كلِّ أَحَدٍ حَسَنٌ وَ مِنك أَحسَن، لِمَكانِك مِنّا. وَ القَبیحُ مِن كلِّ أَحَدٍ قَبیحٌ وَ مِنك أَقبَح، لِمَكانِك مِنّا؛” “كار خوب، از هر كس خوب است، اما از تو خوب‏تر است؛ به جهت نسبتی كه با ما داری. كار بد، از هر كس بد است و از تو بدتر؛ به جهت نسبتی كه با ما داری.”

بحث ما در کارهای حلال است و الا در گناه که مسئولیت و محدودیت طلبه که به دنبال علم است و در زمره عالمان می باشد، به مراتب بیشتر است؛ امام صادق - علیه السلام - می فرمایند: «یغفر للجاهل سبعون ذنباً قبل ان یغفر للعالم ذنب واحد»  «هفتاد گناه از جاهل، بخشیده می ‏شود قبل از آنكه یك گناه از عالم، بخشیده گردد.»

نظیر این‏كه در قرآن كریم برای زنان پیامبر-  صلی ‏الله ‏علیه ‏و‏آله - حساب ویژه ‏ای در نظر گرفته شده و از آنان توقع بیشتری بیان شده است. زنان پیامبر- صلی‏ الله‏ علیه ‏و‏آله - به جهت نسبتی كه با او دارند، تكلیف بیشتری دارند. این نسبت و قرابت از جهتی برای آنان مزیت است و از سوی دیگر، برای آنان مسئولیت ایجاد می ‏كند:

«یا نِسَآءَ النَّبِی مَن یأْتِ مِنكُنَّ بِفَـاحِشَةٍ مُّبَینَةٍ یضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَینِ وَكَانَ ذَ لِكَ عَلَی اللَّهِ یسِیرًا * وَ مَن یقْنُتْ مِنكُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صَـالِحًا نُّۆْتِهَآ أَجْرَهَا مَرَّتَینِ وَ أَعْتَدْنَا لَهَا رِزْقًا كَرِیمًا * یا نِسَآءَ النَّبِی لَسْتُنَّ كَأَحَدٍ مِّنَ النِّسَآءِ»؛[1] ای زنان پیامبر! هر یك از شما كه گناه آشكاری انجام دهد، عذاب او دو برابر خواهد بود و این بر خدا آسان است. و هر یك از شما كه خدا و رسولش را پیوسته فرمان برد و عمل شایسته انجام دهد، پاداشش را دو برابر خواهیم داد و برای او روزی ارزشمندی آماده ساخته‏ ایم. ای زنان پیامبر! شما مانند سایر زنان نیستید.

به هر حال، قدم در وادی علم و تقوی و سربازی امام زمان - عجل الله تعالی فرجه الشریف - لوازمی دارد که ممکن است محدودیت بنمایاند، اما مسیر را برای پیشرفت هموار می کند.

دخترانی که در برابر خواستگار طلبه قرار دارند و از محدودیت های اجتماعی طلبگی واهمه دارند بدانند که بله، این محدودیت ها وجود دارد اما ازدواج با طلبه به نوعی معامله با خداست. دختری که با نیت ازدواج با سرباز امام زمان - عجل الله تعالی فرجه الشریف - این تصمیم را می گیرد، بداند که عنایات خود حضرت، شامل حال وی خواهد شد. برکات چنین ازدواجی چنان وسعتِ دید به این دختر می دهد که نه تنها این ها را محدودیت نمی بیند، بلکه به فرصت ها و برکاتی دست پیدا می کند که دیگر نیازی به بعضی کارهای اجتماعی ندارد.

بعلاوه برای حضور طلاب در جامعه، روش هایی وجود دارد که نه تنها ارزش ها را زیر پا نگذارند بلکه با حضور در جامعه می توانند با مردم زندگی کنند و در دسترس مردم باشند. انتخاب فضاهای تفریحی مناسب، انتخاب پوشش مناسب، رفتار پسندیده، رعایت اقتصاد و میانه روی، تعامل قوی و سازنده با مردم و … می تواند فاکتورهایی باشد که حضور طلبه و روحانی را در جامعه آسانتر و ومحدودیت را کمتر کند.

پی نوشت:

[1]احزاب، آیه 30

تهیه و تولید:احمد اولیائی-گروه حوزه علمیه تبیان