فروتنی یکی از صفات شایسته انسانی است که خداوند آن را بسیار پر اهمیت دانسته است و از جمله معیارهای اساسی بندگان خاص خود معرفی کرده است (سوره فرقان، آیه 63). با این حال، این شهر اخلاقی پر خیابان، ورود ممنوع هایی هم دارد که بایدبه آنها نیز توجه ویژه داشت.

اگر چه تواضع و فروتنی، اخلاقی پسندیده است، اما باید دانست که در همه جا و در برابر همه کس نباید بر خوردی متواضعانه داشت. بنابراین باید  با استفاده از فرهنگ قرآن و اهل بیت علیهم السلام تابلوهای ورود ممنوع را بیابیم و مراقب باشیم تا ندانسته خود را به بدبختی نکشانیم.

برخی از تابلوهای ورود ممنوع شهر تواضع را می توان چنین بر شمرد:

     1_ تواضع در برابر دشمنان

قرآن اگر چه تواضع در برابر مومنان را کاری شایسته و درخور آنان می داند، اما نه تنها فروتنی در برابر کافران را بر نمی تابد، بلکه دستور به بزرگ منشی در مقابل آنان هم می دهد. قرآن ویژگی مومنان راستین را چنین معرفی می کند:

در برابر مومنان، فروتنند و در برابر کافران، بزرگ منش (سوره مائده، آیه 54).

شایان ذکر است که که مقصود اصلی قرآن در این آیه، کافران حربی و دشمنانی است که در مقابل اسلام و مسلمین ایستادگی می کنند و می خواهند که تیشه به ریشه آنها بزنند. چرا که قران در جای دیگر محبت و مهرورزی به کافرانی را که هیچ گونه انگیزه دشمنی و عداوت در دل ندارند، شایته بر شمرده  است ( سوره ممتحنه، آیه 8 و 9).

بنابراین در برابر دشمن به هیچ عنوان نباید کوتاه آمد، بلکه باید سرسختانه و با شدت در مقابل او ایستاد.

قرآن در مورد پیامبر و یاران حقیقی او چنین می گوید: محمد صلی الله علیه و آله فرستاده خداست و کسانی که با او هستند در برابر کفار سرسخت و شدید و در میان خود مهربانند.

      2_ تواضع ذلیلانه

فروتنی هنگامی شایسته است و صفتی در خور به حساب می آید که کرامت انسان را لکه دار نکند.

خداوند همه انسان ها را کرامت بخشید ( سوره اسراء، آیه 70)  وحتی به خود آنها اجازه نداده تا این موهبت الهی را لگد مال کنند.

بنابراین تواضعی که ریشه در ذلت و خواری داشته باشد و انسان را در برابر غیر خدا کوچک کند، نه تنها ارزش ندارد، بلکه گناهی هست بس بزرگ. امیر مومنان علی علیه السلام می فرماید: گرسنگی کشیدن بهتر از اظهار ذلت و خضوع است.

آری، فروتنی نباید از روی بدبختی و بیچارگی باشد. بلکه باید عزت مندانه و در نهایت شرافت صورت گیرد.

      3_ تواضع در برابر متکبران

هدف از فروتنی این است که روحیه تواضع در جامعه فراگیر شود تا تنش ها و ناهنجاری ها به حداقل ممکن کاهش یابد. اما اگر تواضع در برابر برخی، ما را به این هدف والا نرساند و نتیجه عکس داشته باشد، مسلماً فروتنی در رابرابر آنان شایسته نخواهد بود.

زورگویان و فخر فروشان هر جامعه ای، کرنش و تواضع را بسیار خوش می دارند. بنابراین تواضع در برابر آنان یاری رساندن به ظلم و فساد است. پیامبر خدا می فرماید: تکبر در برابر انسان متکبر، عبادت است.

اگر چه تکبر و فخر فروشی یکی از رذایل اخلاقی به شمار می آید، اما در برابر متکبران و زورگویان عبادت است؛ چرا که در برابر آنان باید ایستاد و با بزرگ منشی و فخر، رفتار کرد و سخن گفت.

                                                                                                                     ادامه دارد