ضمیر بچه ها مانند یک لوح سفید و خالی است و

می توان به سادگی بارتاب رفتار ما بزرگ ترها را

در لوح پاک وجودشان دید.

روانشناسان کودک عقیده دارند آنچه والدین و اطرفیان نزدیک

یک بچه انجام می دهند یا می گویند، می تواند تاثیر مستقیمی بر شکل گیری شخصیت او داشته باشد.

خود انتقادی ظاهری

برخی والدین مدام چنین جمله هایی را در خانه و پیش روی فرزندان خود تکرار می کنند: «چقدر بینی بزرگی دارم». «کاش کمی لاغر تر بودم». «کاش قدم بلندتر بود» و جمله های دیگری از این قبیل. وقتی بچه ها، به خصوص دختر بچه ها، این جمله های انتقادی والدین در مورد ظاهرشان را می شنوند، حس می کنند زیبایی از علم یا اخلاق اولویت بیشتری دارد و ناخودآگاه توجه بش از حدی به ظاهر خود پیدا می کنند. ترس از چاق شدن، جوش زدن و حتی کوتاه ماندن قد، ممکن است خیلی از دختر بچه های در سن رشد را دچار اختلال در خورد و خوراک کند.

مقایسه کردن همه چیز

مقایسه کردن بچه ها با همسن و سال های آن ها از بدترین عادت های والدین است. وقتی شما مدام فرزند خود را با بچه های اقوام یا همسایه ها مقایسه می کنید، هم اعتماد به نفس او را کاهش می دهید و هم فرزندان را تا آخر عمر از فردی که با او مقایسه شده، متنفر می کنید.

والدین باید بپذیرند استعداد و توانایی همه بچه ها یکسان نیست، ممکن است فرزند شما در درس ریاضی ضعیف باشد اما نقاشی های بسیار زیبایی بکشد.

یکی از مهم ترین وظیفه های والدین این است که استعدادهای فرزند خود را بشناسند و او را در رسیدن به اهداف و علاقه هایش راهنمایی و تشویق کنند.

بحث و جدل بیش از حد

خیلی از والدین مدام با فرزندان یا همسر خود بر سر مسایل کوچک و بزرگ بحث می کنند و آنقدر بحث را ادامه می دهند تا طرف مقابل خسته شود و کوتاه بیاید!

این عادت غلط، هم استرس زیادی به بچه ها وارد می کند و هم باعث می شود حس کنند باید برای به کرسی نشاندن حرف های خود تا جایی که می توانند، با منطق یا بی منطق، با دیگران بحث و مشاجره کنند.

یکی از ساده ترین راه های حل مشکلات در زندگی، تشکیل جلسه های خانوادگی گفت و گو و مشورت است. به این ترتیب بچه ها حس ارزشمند بودن می کنند و یاد می گیرند می توان تمام مشکلات ریز و درشت زندگی را با مشورت و همفکری اعضای خانواده حل کرد.

بد گویی از دیگران

وقتی شما فردی را که در جمعتان حضور ندارد نقد می کنید، اجازه هر نوع دفاعی را از او می گیرید و حق هر گونه بدگویی را برای خودتان قائل شده اید.

بچه ها با دیدن چنین رفتارهایی سخن چینی و غیبت را می آموزند و به راحتی در زندگی آینده خود اخلاق را زیر پا می گذارند. ضمن اینکه ممکن است ذهنیت فرزندان در مورد فردی که از او بدگویی می کنید تا آخر عمر خراب شود؛ به خصوص اگر آن فرد یکی نزدیکان مانند پدر یا مادر بزرگ، عمه یا خاله و… او باشد.

          تفاوت بین خواسته ها

مردها خواسته های خود را به صورت مستقیم بیان می کنند، اما زنان هرگز خواسته های خود را به صورت مستقیم مطرح نمی کنند و به طور ضمنی به آن اشاره می کنند؛ زیرا خودشان به راحتی پیام های غیر مستقیم را دریافت می کند.

بر همین اساس نیز از همسرشان انتظار دارند که مضمون جمله آنان، پی به قصد اصلی آنها ببرد و وقتی این گونه نمی شود، تصور می کند که همسرشان مرد بی توجهی است، در صورتی که تفاوت بنیادین میان زن و مرد، در این تمایزهاست.

          تفاوت زنان و مردان در استفاده از لغات و کلمات

لغات در مغز زنان جایگاه مشخصی ندارند و به صورت پراکنده است، اما در مغز  مردان جایگاه معینی دارد. به همین سبب، مردان وقتی کلمه ای را یه کار می برند، عمق معنای آن واژه را در نظر دارند، اما در زنان این گونه نیست.

زنان باید در بین خواسته های خود از همسرشان، از روش مستقیم استفاده کنند. مرد بیان غیر مستقیم آنان را درک نخواهد کرد. زنان می توانند، آنچه از مرد می خواهند را بدون هیچ احساس حقارتی به صورت مستقیم و بدون این که آن را در لفافه بپیچند، مطرح کنند.

          حرف مرد را قطع نکنید

زنان به راحتی حرف خود را از سوی طرف مقابل قطع شده است، به یاد می آورند، اما مردها به محض این که حرف شان قطع بشود، رشته کلام در ذهن شان گسیخته می شود و نمی توانند به کلام ادامه دهند؛ البته قطع صحبت یک مرد توسط زن، بیشتر برای انتقال احساسات و بیان همدلی است، اما مرد پس از آن نمی توانند دنباله صحبتش را به راحتی به یاد آورد و در نتیجه از این تبادل احساسی همسرش رضایتی نشان نخواهد داد.

بنابراین سعی کنید احساسات خود را پس از اتمام صحبت همسرتان، به او منتقل کنید.                     مردها در خصوص ارتباط با زنان باید به این نکته توجه کنند که در جمله یک زن اگر چه ساده باشد، حتما پیامی نهفته است. زنان استراتژیست هستند، یعنی شکل ظاهری جمله شان شاید خیلی مفهوم نداشته باشد، اما مضمومی دارد که بسیار مهم تر از شکل ظاهری جمله است و مردها باید سعی کنند آن مضمون را درک کنند.

در ارتباط کلامی با زنان، از همان آغاز راه حل را نشان ندهید، بلکه با او همدلی کنید وقتی همسرتان با شما درباره موضوعی صحبت می کند، ابتدا از او بپرسید که آیا می خواهد به حرف های او به عنوان یک مرد گوش کنید؛ یعنی راه حل ارائه دهید یا با عنوان یک زن؛ یعنی همدلی کنید که در بیشتر مواقع زن تنها به همدلی نیاز دارد.

امروزه بسیاری از زوج های جوان تصور می کنند چون مثل هم هستند، باید مثل هم کار کنند مثل هم تفریح کنند و خواسته های مشابه داشته باشند. در صورتی که تفریح لذت بخش زن، نه تنها مرد را راضی نمی کند، بلکه برای او عذاب آور هم هست. حال باید دید این تفاوت ها از کجا آغاز می شود؟

برخی معتقدند که محیط، این تفاوت ها را به وجود آورده است. از آن جایی که از ابتدا برای بازی دختر، عروسک و به پسر، تفنگ داده شده است، این دو آموخته اند تا رفتارهای متفاوتی علاوه بر تفاوت رفتاری، از این محیط قدیمی شروع شده است.

          تفاوت برقرای ارتباط

زن به سبب پیشینه سه و نیم میلیون ساله خود، که مسئول مراقبت از کودکان بوده است و برای برقراری ارتباط با کودکان، با آنها صحبت می کرده است، امروزه نیز ارتباط کلامی گسترده ای دارد؛ به طوری که هر زن در روز از 31 هزار کلمه برای برقراری ارتباط استفاده می کند. ادای این کلمات برای بهداشت روانی زن، ضروری است. در میان این 31 هزار کلمه، تنها هفت هزار واژه وجود دارد و چهارده هزار واژه دیگر، شکل ها و ایما و اشاره هایی است که مربوط به حالت های چهره در هنگام حرف زدن است. اگر دقت کنیم، زمانی که دو زن با هم حرف می زنند، هر کدام از طریق حالت چهره خود، احساساتی را که در کلام دیگری نهفته است، به خوبی منعکس می کند. بقیه این کلمات، واژه هایی مانند آخ آخ، نج نج، وای وای و … هستند. در واقع، زنان با این واژه ها کاملا به احساس طرف مقابل خود پاسخ می دهند.

          تفاوت ها در حوزه دید

حوزه دید زنان، 180 درجه است، به طوری که برای دیدن یک موضوع، نیازی به چرخاندن سر به اطراف ندارند. در صورتی که حوزه دید مردان تونلی است و برای دیدن اطراف، نیاز به چرخاندن سر به اطراف دارند. این به علت همان پیشینه میلیون ها ساله است.

زمانی که زن از فرزندش مراقبت می کرد، باید تمام جهات اطراف کودک را در نظر می گرفت تا خطری فرزندش را تهدید نکند، در همان حال مشغول جمع آوری دانه نیز بود و همین امر سبب شد تا حوزه دید وسیعی داشته باشد و امروز برای پیدا کردن یک دوست در یک مهمانی، مجبور به چرخاندن سر نباشد.

اما مرد این توانایی را ندارد. دید مرد تونلی است، به همین سبب هنگام رانندگی از دویست کیلومتری به راحتی پمپ بنزین را پیدا می کند، اما نمی تواند لنگه جورابش را در کمد لباس ها بیابد.

          تفاوت مهارت های عملی و ذهنی

این پیشینه چند میلیون ساله در خصوص ویژگی های زنان و مردان، سبب ایجاد تفاوت مهارت ها در آنان نیز شده است. برای نمونه، هنگامی که مردی با تلفن صحبت می کند، اگر از او پرسشی بپرسید کاملا گیج می شود، چون نمی تواند دو عمل را در یک لحظه انجام دهد.

اما در مقابل، زن در همان حال که مشغول صحبت کردن با تلفن است، به فرزندش دیکته می گوید، در همان حال آشپزی هم می کند، بدون این که در هیچ کدام از این کارها دچار اختلال شود؛ زیرا در میلیون ها سال پیش وقتی در غار بود، همزمان هم از کودکش مراقبت می کرد، هم به جمع آوری دانه مشغول بود و هم با زنان دیگر صحبت می کرد.

اما مرد در زمان شکار، فقط ذهنش را بر یک مسئله متمرکز می کرد و آن هم شکار بود.

                                                                                                                          ادامه دارد…

          چگونه باید از نامزد و یا همسرتان گلایه کنید؟

آیا می دانید اگر در دوران نامزدی و یا آغاز زندگی مشترک هستید، خیلی مهم است که بدانید چگونه اختلاف نظرهای ریز و درشتی را که دارید، با نامزدتان در میان بگذارید؟گاهی این اختلاف ها ممکن است مربوط به خانواده همسر و گاهی مربوط به مسائل شخصیتی شما و نامزدتان باشد.

در این شراط، دانستن روش گلایه کردن، شما را وارد مسیری می کند که ادامه آن با گفتگوی منطقی می انجامد؛در غیر این صورت، باید منتظر جدال های ریز و درشت بود.

گلایه کردن خواسته یا ناخواسته در بیشتر موارد سبب موضع گیری فردی که از او گلایه می کنیم، می شود و به طور معمول، او را به سوی بازداشتن از اصلاح رفتار خود سوق می دهد؛ بنابراین، همواره نخستین توصیه ما برای شیوه صحیح گلایه کردن، ” گلایه نکردن ” و جایگزینی راهکارهای مناسب تر به جای آن است. اگر این اصل را در نظر بگریم، باید گفت که گلایه کردن صحیح نیز اصول و قواعد خاصی دارد. پیش از پرداختن به اصول یک گلایه یا قاعده باید فرد گلایه کننده هدف خود را از این کار بداند. گلایه کردن زمانی توجیه منطقی دارد که مقصود از آن، دستیابی به الگوهای سالم زیستن باشد.

هدف از گلایه کردن، اصلاح رفتار و بهبود شرایط برای ایجاد یک رابطه منطقی بین افراد است؛ در غیر این صورت برای نمونه، اگر بین همسران این گلایه مندی رخ دهد، از آن به جای آن که اصلاح رفتار نسبت به یکدیگر باشد، تنبیه، تحقیر و یا اهانت باشد، نه تنها اتفاق مثبتی در آن رابطه نمی افتد، بلکه به احتمال فراوان مشکل را حادتر از گذشته نیز خواهد کرد.   

          شیوه های گلایه کردن

اگر گلایه با شیوه های درست و منطقی مطرح شود، در بلند مدت اثر اصلاح شدنی خواهد داشت؛ یعنی حتی اگر فرد گلایه شونده در آن زمان، گلایه هایی را که نسبت به او مطرح می شود، نپذیرد؛ ولی در تنهایی به آن فکر می کند و به اصلاح رفتار خود می اندیشد. هنگامی که در گلایه کردن از فرد مقابل به او شخصیت می دهیم، علاوه بر این که رفتار یا عمل اشتباه را به او گوشزد کرده ایم، اشتباه او را حاصل بی دقتی دانسته ایم و تصور جهل را در او ایجاد نکرده ایم. در این حالت گلایه شونده نیز خود را در حل مساله و یافتن راهکار صحیح دخیل می داند و در اصلاح خود فعال تر عمل خواهد کرد.

استفاده از شیوه مناسب برای گلایه کردن، احتمال مقاومت را کمتر و میزان پذیرش را در او بیشتر می کند. فردی که می خواهد گلایه کند، باید به چند نکته توجه کند:

1_ لحن مناسب: گلایه همواره باید با لحنی آرام و مناسب منتقل شود تا او را دچار موضع گیری در برابر گوینده نکند.

2_ شیوه بیان: شنونده نباید تصور بدی نسبت به گوینده و گلایه داشته باشد و شیوه بیان مطلب باید به نحوی باشد که دچار تحقیر و توهین نشود. انتخاب جمله نقش دارند؛ جمله هایی مانند: ” صلاح می دونی ” یا ” بهتر نیست این کارو ” حس بهتری به شنونده می دهد و او را از نیت مثبت گوینده مطمئن می کند.

3_ دفاع نکردن از خود: بسیاری از افراد گلایه خود را به نحوی با طرف مقابل در میان می گذارند که گویا تلاش می کنند خود را برتر از او بدانند وقتی شنونده در هنگام صحبت ها و گلایه های گوینده پیوسته حس می کند: ” من خوبم و تو بدی “، نمی تواند ارتباط درست با آن حرف ها برقرار کند.

گوینده نباید در کلام خود این نکته را القا کند که برتر از طرف مقابل است؛ بنابراین، نباید از عبارتی مانند: ” من همیشه این رفتار رو از تو دیدم ” یا ” تو همیشه این کار رو خراب می کنی ” و مانند آن استفاده کرد.

4_ شخصیت دادن: وقتی در گلایه کردن از فرد مقابل به او شخصیت می دهیم، علاوه بر این که رفتار با عمل اشتباه را به او گوشزد کرده ایم، اشتباه او را حاصل بی دقتی دانسته ایم و تصور جهل را در او ایجاد نکرده ایم. در این حالت گلایه شونده نیز خود را در حل مساله و یافتن راهکار صحیح دخیل می داند و در اصلاح خود فعال تر عمل خواهد کرد.

عبارتی مانند: ” من انتظار بیشتری از تو دارم “، فکر می کنی راه دیگه ای وجود نداشت؟! “، ” این راه بهتر نبود؟! ” و… به شنونده گلایه احساس مطلوب تری می دهد.

          زمان مناسب کدام است؟

عده ای از مردم ترجیح می دهند با بروز هر مساله و کامیاب نبودن در رسیدن به هدفی یا مشاهده هر رفتار ناپسندی از سوی فرد مقابل به سرعت موضوع را به او انتقال دهند و از او گلایه کنند؛ اما در مقابل گروه دیگری وجود دارد که تا حد امکان از بروز و مطرح کردن این موضوع ها خودداری می کند و تنها زمانی لب به گلایه می گشاید که حس کند دیگر تحمل این موضوع را ندارند. برای اینکه بدانیم کدام یک از این دو روش اصولی تر است، باید به یک اصل در علم روان شناسی اشاره کنیم که ” اصل جلوگیری از ایجاد رفتار ” نام دارد. در وافع این اصل بیان می کند که باید رفتار نادرست و با عمل اشتباه در همان آغاز که به فرد تذکر داده می شود و نه پس از تجمع و تکرارهای بلند مدت.

  گلایه کردن باید به شکل آرام آرام و تدریجی باشد؛ زیرا در صورت تجمع و بروز ناگهانی، دو ایراد عمده بر آن وارد خواهد بود: نخست این که در صورت تکرار بلند مدت رفتار اشتباه از سوی گلایه شونده، میزان ناکامی در فرد گلایه کننده بیشتر می شود و فراوانی این ناکامی ها، ناخودآگاه رفتار گلایه کننده را تهاجمی و قدرت بیان مشکل را در گلایه کننده کم می کند.

پس، ایراد بر این شکل از بروز گلایه ها این است که در صورت بروز تذکر ندادن به موقع، طی زمان رفتار در گلایه شونده درونی می شود و توانایی او برای اصلاح و ایجاد تغییر کاهش می یابد.

خانواده، محیطی است که همه افراد باید در آن احساس آرامش کنند و در نظر آنها کانون اعتماد و علاقه باشد.

در یک خانواده سالم، همه به هم احترام می گذارند، اطمینان دارند، دلسوز هم هستند و با هم مهربان اند. 

روانشناسان، خانواده را به چند دسته تقسیم می کنند:

1- خانواده های شاد.

2- خانواده هایی که شکل خوابگاهی پیدا کرده اند و اعضای آن بدون داشتن هیچ حسی، فقط در کنار هم زندگی می کنند.

3- خانواده هایی که جوی خشن دارند و اعضای آن با آنکه نسبت به هم بی اعتنا نیستند، پرخاشگرند.

به جز اینها، یک شکل خانواده هم وجود دارد که ایده آل ترین شکل آن به حساب می آید و البته کمیاب تر از بقیه گونه ها است؛ خانواده مقتدر که در آن کودک پذیرفته می شوند وهمه نسبت به هم احساس دلسوزی دارند. همچنین اجازه تصمیم گیری دارند و می توانند افکارشان را به راحتی مطرح کنند.

اساس خانواده مستبد_ بر خلاف خانواده مقتدر که اساس آن بر احترام است_ ترس است.

رابطه اعضای این خانواده ها سرد و طرد کننده است و تحقیر در آن نسبت به بچه ها زیاد است و همه حرف ها به گونه ای است که عزت نفس اعضا را به شدت تهدید می کند.

  همچنین والدین از طریق فشار، تنبیه و دریغ کردن محبت، کودک خود را کنترل می کنند؛ اما باید توجه داشت که این فشارها تنها تا سن نوجوانی ادامه پیدا می کند؛ زیرا پس از آن فرد دیگر قابل کنترل نیست.

پرسش: آیا برخی از کودکان آسیب پذیرتر از دیگران هستند؟

پاسخ: بله، بچه هایی که رابطه عاطفی قوی با والدین دارند، وقتی مادر و پدر از آنها دور می شوند، احساس امنیت نمی کنند. بهتر است والدین چنین کودکانی همیشه نزدیکشان باشند و به آنها بفهمانند حقوقی دارند و باید هنگام سلب شدن این حق، حتی اگر حضور نداشتند، از خود دفاع کنند.

پرسش: اگر به کودکم همیشه یک کودک مشخص حمله کند و او را بزند، چه اقدامی انجام دهم؟

پاسخ: باید دلیل ماجرا را بفهمید و با آن کودک صحبت کنید. ممکن است گاهی دلیل این امر اعتماد به نفس کاذب کودک یا تمایل نشان دادن قدرت باشد.

پس از صحبت کردن با کودک مهاجم، باید به فرزندتان بگویید از او دور بماند و در صورت لزوم و تکرار، به بزرگ ترها یا معلم خود در مدرسه مساله را بگوید.

پرسش: چگونه دفاع از خود را به کودک یاد بدهم؟

پاسخ: آموزش ورزش(بخصوص ورزش های رزمی) آمادگی جسمانی کودک را تا حد زیادی بالا می برد. باید بپذیریم که در برخی شرایط، ایستادن در مقابل فرد مهاجم ضروری است. اعتماد به نفس کودکی که می داند چه موقع و به چه شکل باید از خود دفاع کند، بالا می رود.

پرسش: هنگام دعوای خواهر و برادرها چه رفتاری باید داشته باشیم؟

پاسخ: نخست، باید از کودکی که مورد تهاجم قرار گرفته است، دفاع کنید او را از طرف مقابل دور کنید. تاکید کنید که کتک زدن درست نیست، وگرنه تنبیه خواهد شد، لازم است اگر دعواها همیشگی است، باید ریشه مساله را جستجو کرد. احترام گذاشتن به هر کودک در خانواده تا حد زیادی مانع از دعواهای خواهر و برادر می شود.

                                                                                                          منبع: روزنامه جام جم

تکلیف بزرگ ترها هنگام دعوای کوچکترها

با لگد و گریه در حالی که جیغ می زند، وارد اتاق شد. درست متوجه حرف هایش نمی شدم. سعی کردم او را آرام کنم، اما مسئله شدیدتر از آن بود که به این راحتی آرام شود…

سرانجام ساکت شد. پرسیدم چه شده است؟

در پاسخ گفت:” با پسر همسایه دعوایم شد و او مرا کتک زد.

من نمی دانستم باید چه کار کنم."علت دعوا را پرسیدم. حق با پسرم بود، اما من هرگز به او یاد نداده بودم برای گرفتن حقش، از خشونت استفاده کند.

باید دعوا کردن را به او یاد می دادم؟

برای نمونه، می گفتم: اگر دوستت به تو سیلی زد، تو هم به او سیلی بزن؟ به نظرم عقلانی نبود، اما مگر جز این است که من در جایگاه یک مادر باید سلاحی در اختیار فرزندم قرار دهم تا به کمک آن بتواند از سختی های زندگی بگذرد؟

آنچه می خوانید، پاسخ روان پزشکان کودک به پرسش های رایج والدین در این خصوص است:

پرسش: آیا باید کتک زدن و دعوا کردن را به فرزندم بیاموزم؟

پاسخ: خیر. خشونت روش خوبی برای حل مسائل نیست و نباید این مساله را کاملا فهماند.

به او یاد بدهید کتک زدن دوستان کار درستی نیست و بسیار خطرناک است. نباید سیلی را با سیلی جواب داد. در صورتی که فرزند شما خشن است و عادت به زدن دوستانش دارد، بهتر است او را تهدید کنید که در صورتی تکرار این عمل، تنبیه خواهد شد.

پرسش:اگر به فرزندم بگویم کتک نزن یا دعوا نکن، پس چگونه دفاع کردن را به او بیاموزم؟

پاسخ: به او بگویید اگر دیگران به او حمله کردند، فوری یکی از بزرگ ترها را با خبر کند.

متاسفانه گاهی والدین به این موضوع توجه نمی کنند و حتی وقتی کودک از یکی از دوستان به آنها گله می کند،اهمیتی به اصل ماجرا نمی دهند و می گویند: اشکالی ندارد!

روش صحیح این است که دلیل دعوا را جویا شوید و به فرزندانتان یاد بدهید چگونه با کودکی که او را زده است، برخورد کند.

منظور از آموزش، سیلی در مقابل سیلی نیست. رفتار درست را بیاموزید. برای نمونه، به کودک بگویید به کسی که تو را زد، محکم بگو."تو دیگر دوست من نیستی و من دیگر با تو بازی نخواهم کرد.”

پرسش: اگر کودکم به تنهایی نتوانست از خودش دفاع کند، لازم است من دخالت کنم؟

پاسخ: اگر کودک به تنهایی موفق به اتمام دعوا نشد، شما می توانید با کودکی که او را کتک زده است، مستقیم صحبت کنید.

بهترین روش، بیان این جمله است:” اگر دست از کار زشتت بر نداری، با من طرف خواهی بود.”

به طور معمول، کودک تا هفت هشت سالگی به حمایت والدین نیاز دارد و باید بفهمد که می تواند روی کمک آنها حساب کند. به این ترتیب، اعتماد به نفس او بالاتر می رود و در دعواهای بعدی مقاوم تر خواهد بود.

پرسش: آیا نباید با والدین کودک دعوا گیر خشن صحبت کنیم؟

پاسخ: این کار بی فایده است؛ زیرا والدین کودک خشن، از کودک خود دفاع می کنند و سعی نمی کنند متوجه اصل ماجرا باشند. بهتر است مسائل کودکانه را خیلی به دنیای بزرگ ترها نکشانیم. البته اگر در محل دعوا حضور داریم و والدین کودک دیگر هم هستند، می توان ماجرا را با آنها در میان گذاشت.

                                                                                                                   ادامه دارد…